Về kiến tạo địa lý, đảo Cồn Cỏ có độ cao trung bình từ 07 m – 10 m so với mực nước biển, trên đảo có 02 điểm cao nhất là điểm phía Đông – Điểm cao 37 (cao khoảng 37 m) và điểm phía Tây nằm gần chính giữa đảo (cao hơn 63 m). Đảo Cồn Cỏ còn có tên gọi khác là: Hòn Cỏ, Thảo Phù, Con Hổ hay Hòn Mệ.

Theo các nhà khảo cổ học, vào những thế kỷ đầu công nguyên, đảo Cồn Cỏ được cư dân người Việt khám phá và đặt nền móng cho sự xác lập quyền quản lý. Điều đó được minh chứng, khi tại khu vực Bến Nghè đã tìm thấy nhiều công cụ bằng đá của cư dân Việt đã từng sinh sống tại đây. Trong khoảng thế kỷ XVII – XVIII, trên con đường giao lưu buôn bán, cư dân Đại Việt coi Cồn Cỏ là một điểm dừng chân. Dưới thời nhà Nguyễn, t¬ương truyền nơi đây còn được dùng để giam giữ những người có tội